Fide Kullanmanın Avantajları

1. Mahsullerin genetik ve fiziksel saflığını sağlar.
2. İstenilen bitki popülasyonunu verir.
3. Mahsulün genetik potansiyelinden tam olarak yararlanılabildiği için birim alan başına yüksek getiri sağlar.
4. Olumsuz koşullara dayanma kapasitesini arttırır.
5. Sağlıklı fideler daha kuvvetli, hızlı büyüyecek ve hastalık ve zararlılara belirli bir oranda karşı koyabilecektir.
6. Tek tip büyüme ve olgunlaşma sağlar.
7. Kök sisteminin gelişimi, topraktaki besinlerin verimli bir şekilde emilmesine yardımcı olacak ve daha yüksek verimle sonuçlanan daha verimli olacaktır.
8. Yüksek ürün değeri ve pazarlanabilirlik.
9.Hasat sonrası operasyonda kolay kullanım ve verim tahmini sağlayacaktır.
10. Toprağa uygulanan gübre ve diğer girdilere iyi cevap verecektir.
11. Hibrit veya iyi selekte edilmiş çeşitlerin kaliteli tohumları, en az %10 – 12 oranında daha yüksek verim sağlar.
12. Pahalı tohumlarda çimlenme kaybını en aza indirir.
13. Tohumu direk tarlaya ekilmesine kıyasla erkencilik sağlar.
14. Olumsuz hava koşullarında kapalı ortamlarda yetiştirilen fideler, size zamandan tasarruf sağlar.

Sebze Fidesi Nasıl Yetiştirilir

Çoğu sebze ürünü gelişimlerine tohum olarak başlar ve verimi artırmak için kaliteli sebze fidelerinin üretimi esastır. Domates, biber ve brokoli gibi bazı mahsullerin tohumları, daha sonra tarlaya nakledilmek üzere fide yetiştirmek için genellikle fide viyollerine ekilir.

Tatlı mısır, fasulye ve bezelye gibi diğer mahsuller, çoğunlukla doğrudan tarlaya tohum olarak ekilir. Tohumların nasıl filizlendiğini ve sağlıklı fidelere dönüştüğünü anlamak, başarılı mahsul oluşumu için çok önemlidir. Bu, tohum ve fide biyolojisinin kısa bir özeti ve sağlıklı fide üretimi için önerilerdir.

Doğru Tohumu Seçmek

Başarılı sebze üretimi için doğru tohumu seçmekten daha önemli çok az şey vardır. Tohumlar kaliteli, temiz ve saygın bir tohum şirketinden satın alınmış olmalıdır. Bölgeye iyi uyum sağlayan ve yerel tüketici tercihlerine uygun çeşitler seçmeye özen gösterilmelidir. Sertifikalı organik yetiştiricilerin, yalnızca birkaç istisna dışında sertifikalı organik tohum ve fide kullanmaları gerekmektedir.

Çimlenme İçin Doğru Ortam

Tüm tohumlar bir embriyo ve tohum kabuğuna sarılmış bir besin deposu içerir. Tohumlar genellikle önce uyanır ve toprak nemi ve sıcaklık koşulları büyümeleri için uygun olduğunda filizlenir. Ancak tüm tohumların çimlenme gereksinimleri aynı değildir, bu nedenle her tohum türünün neye ihtiyacı olduğunu bilmek önemlidir.

Tohumların çimlenmesi için uygun sıcaklık, nem, hava ve ışık koşullarına ihtiyacı vardır. Tüm tohumlar çimlenme için optimum sıcaklık aralıklarına sahiptir. Minimum sıcaklık, tohumların etkili bir şekilde çimlenebileceği en düşük sıcaklıktır. Maksimum, tohumların çimlenebileceği en yüksek sıcaklıktır. Bu sıcaklığın üzerindeki veya altındaki herhangi bir şey tohumlara zarar verebilir veya onları uyku durumuna sokabilir. Optimum sıcaklıklarda çimlenme hızlı ve homojendir.

Tablo:1 Tohum Çimlenmesi İçin Min. Ve Max. Sıcaklık Değerleri

Tüm tohumların çimlenmesi için hem neme hem de havaya ihtiyacı vardır. Tohumların toprak ile olan teması çok önemlidir. Tarlaya doğrudan ekim için az sıkıştırmalı, üzerine ince dokulu bir tohum yatağı tavsiye edilir. Fidenin nakli için ortam nemli ve kabarık olmalıdır. Tohumun çimlenme sürecini başlatmak için su alabilmesi için toprak veya yetiştirme ortamı yeterli nem içermelidir. Ancak toprak veya ortam çok ıslak veya çok sıkıştırılmışsa, tohumun etrafında nefes alacak yeterli hava olmayacaktır. Diğer canlı organizmalar gibi, tohumların da solunum için oksijene ihtiyacı vardır ve bu oksijen topraktaki havadan gelir.

Tüm tohumlar aynı ışık gereksinimlerine sahip değildir. Çoğu tohum karanlık koşullarda en iyi şekilde filizlenir ve hatta ışık tarafından engellenebilir. Diğer birkaç tohumun çimlenmesi için ışığa ihtiyacı vardır. Ancak tohumlar bir kez filizlenip toprağın yüzeyinden veya fide olarak büyüyen ortamlardan kırıldıktan sonra, hepsinin büyümek için güneş ışığına ihtiyacı vardır.

Tohumdan Fideye Adımlar

Kuru tohum nemli toprakla veya büyüyen ortamla temas ettiğinde tohum, tohum kabuğundan su almaya başlar. Daha fazla su aldıkça tohum genişler ve tohum kabuğu çatlar. Tohumun içindeki embriyo, küçük bir sürgün ve küçük bir kökten oluşur. Tohumdan ilk çıkan köktür. Büyüdükçe bitkiyi yere sabitler ve kök yoluyla suyu emmeye başlar. Kök suyu emdikten sonra tohumdan sürgün çıkmaya başlar.

Yetiştirdiğimiz sebze bitkilerinin çoğu kotiledon yapraklarla başlarlar. Dikotların, filizlenen tohumdan çıkan sürgünde iki tohum yaprağı vardır. Domates, biber, lahana, pancar, marul, fasulye, salatalık ve kabak dikottur. Tatlı mısır, soğan ve kuşkonmaz gibi birkaç sebze monokottur. Monokotların ortaya çıkan sürgünde bir tohum yaprağı vardır. Sürgün, bir veya iki tohum yaprağı ile topraktan veya yetiştirme ortamından çıktığında bu bitkiye artık FİDE diyoruz. Bu aşamada hala oldukça kırılgan olan genç fide, hastalıklara ve yüksek sıcaklıklar ve kuru toprak gibi çevresel streslere karşı savunmasızdır. Büyüme için koşulların optimal olduğundan emin olmak, genç fidelerin hızlı ve homojen bir şekilde büyümesini sağlayacaktır.

Optimal Çimlenme ve Fide Gelişimi için Yönetim

Ekilecekleri bir yıl içinde satın alınan tohumlar nadiren çimlenir. Bununla birlikte, tohumlar genellikle bir yıldan daha fazla depolanır ve yanlış veya çok uzun süre saklanırlarsa, ekildiklerinde güçlerini kaybedebilir ve kötü çimlenebilirler. Basit bir çimlenme testi, saklanan tohumun hala canlı olup olmadığını gösterebilir. Tohumun çimlenmesini test etmek için en az yirmi beş tohumluk bir örnek sayın. Tohumları nemli bir kağıt havluya hafifçe sarın, kağıt havluyu nemli tutun, beş ila on gün boyunca nemli olarak bekletin, ıslak değil. Kağıt havluyu açın ve kaç tane tohumun filizlendiğini sayın. Tohumların %85-90’ından daha azı çimlenmişse, geri kalanını atmak ve yeni tohum satın almak en iyisidir.

Tohumların hızla çimlenebilmesi için uygun koşullara ihtiyacı olduğunu biliyoruz. Tohumlar ister serada fideye çevirmek için ister doğrudan tarlaya ekilsin, amaç tüm tohumların aynı zamana yakın çimlenmesi ve aynı oranda büyümesidir. Tek tip bir nakil tepsisi veya tek tip bir fide alanı yönetimi daha kolaydır ve daha iyi bir mahsul elde edilmesini sağlar. Yavaş büyüme, toprak nemindeki veya sıcaklıklarındaki farklılıklar veya tohumun ekim derinliği nedeniyle eşit olmayan çimlenme, farklı boyutlarda fidelere neden olabilir. Bu, özellikle bir fide tepsisini naklederken sorunlara neden olabilir; yarısı tarlada ekime hazır ve diğer yarısı viyollerden kolayca çıkmayan zayıf kök yapısı sizi yoracaktır.

Tarladaki koşulları serada olduğu gibi kontrol edemeyiz, ancak yine de doğrudan tarlaya ekilen tohumların eşit şekilde çimlenmesini sağlamak için adımlar atabiliriz. İnce dokulu bir tohum yatağı, iyi büyüme koşulları, bol tohum-toprak teması ve tek tip bir derinliğe ekim yeteneği sağlar. Toprak sıcaklıkları optimuma yakın olduğunda ekim yapmak, çimlenmeyi ve fidelerin çıkışını hızlandıracaktır. Bazen ilkbahar ekiminin telaşında, tohumlar çok soğuk olan topraklara ekilir. Bu, yavaş çimlenmeye, zayıflamış ve hastalıklı fidelere ve hatta bitki ölümüne neden olabilir. Topraklar ısınana kadar ekimi geciktirmek çok daha iyidir.

Fide Gelişimi

Büyüyen fideler için optimal sıcaklık, optimal çimlenme sıcaklıklarından farklı olabilir. Sıcaklıkların kontrol edilebildiği bir serada fide yetiştirmek için en iyi olan gündüz ve gece sıcaklıklarının aralığını göstermektedir. Daha soğuk sıcaklıklar genellikle büyümeyi yavaşlatır ve daha sıcak olanlar fide büyümesini hızlandırır.

Tablo 2: Fide Yetişmesi İçin Optimum Sıcaklıklara Bağlı Zaman Çizelgesi

Tüm fidelerin büyümek için yeterli ışığa ihtiyacı vardır. Işık seviyeleri düşükse veya fideler büyüdükçe çok kalabalıksa, bitkiler daha fazla ışık aradıkça gövdeler uzayacak ve bu da zayıf, uzun bacaklı fide oluşumuna neden olacaktır. Sera ışık seviyeleri düşükse ek aydınlatma gerektirebilir.

Fide Olgunlaşması ve Sertleşmesi

Fidelerin tarlaya nakledilecek kadar büyük hale gelmeden önce serada büyümesi gereken süre ürüne göre değişir. Domates ve biber fidelerinin üretilmesi beş ila yedi hafta sürebilirken, salatalık ve kabak, serada üç ila dört hafta sonra nakledilmeye hazır hale gelir. Ancak seradan tarlaya gitmeden önce tüm fidelerin sertleştirilmesi gerekiyor, aksi takdirde daha sert koşullardan zarar göreceklerdir. Fideleri sertleştirmek için, yavaş yavaş tarlada olacakları koşullara maruz bırakın. Çoğu nakli, seradaki sıcaklığı düşürerek ve/veya sulamayı azaltarak sertleştirilebilir. Bitkiler bazı solma belirtileri gösterebilir, ancak bitkilerin aşırı derecede solmasına izin vermeyin.

Bir veya iki gün sonra, hava izin verirse, ekimden önce tepsileri beş ila yedi gün boyunca seranın dışına koyun. Hava çok sıcak ve güneşliyse, ilk bir iki gün fideler için biraz gölge sağlayın. Bu şekilde sertleşen bitkiler, ekimi daha iyi tolere edebilecek ve tarlada kesintisiz olarak büyümeye devam edecektir.