Kabak Aşılı Karpuz Nedir?

Karpuzda aşılama nedir? Nerde o eski karpuzlar? Kabak mı yiyoruz? Aşılayınca GDO’lu mu oluyor? Kabak aşılı karpuzlar hormonlu mu?

Sebze tohumlarıyla uğraştığımız için sürekli maruz kaldığımız sorular… Bu makalede bu sorulara cevap arayacağız ve kafanızdaki tüm soru işaretlerinizi gidereceğiz.

Neden Kapuzu Aşılıyoruz

Fusarium solgunluğu gibi hastalıkları kontrol etmek için kullanıldığı, 1920’lerin sonlarında Japonya’da aşılama karpuzları yaygınlaştı. Aşılı karpuzlar artık gıda kaynaklarının sınırlı olduğu Asya, Avrupa ve Orta Doğu’da yaygın olarak kullanılmaktadır. Asya’da, karpuzların yaklaşık % 95’i aşılıdır ve İspanya’da yetiştirilen karpuzların neredeyse% 100’ü aşılıdır.

Karpuzu aşılamakla narenciye aşılamak arasında pek bir fark yoktur. Bu nedenle aşılamanın bitkinin genetiğiyle oynanması, hormonlu olması ve GDO’lu olması arasında hiç bir bağ bulunmamaktadır.

Aşılanan tek sebze karpuz mu? Tabi ki hayır. Hıyar, kavun, domates, patlıcan ve biber de son yıllarda bir hayli aşılama yapılmaya başlanmıştır. Aşılanma sebepleri karpuz ile aynıdır. Ana amaç;

• Toprak hastalıklarına tolerans
• Kalite artışı
• Verim artışı
• Aynı alana her sene ekim yapabilme lüksü
• Hastalıklara toleransla beraber daha az pestisit kullanımı ve daha sağlıklı sebzeler…

Karpuzun aşılanması artık yüksek ve düşük sıcaklık stresine toleransı artırmak, besin alımını artırmak, su kullanım verimliliğini artırmak, alkalinite, tuzluluk ve sele toleransı iyileştirmek, mineral toksisitelerinin olumsuz etkilerini sınırlamak ve verimi, meyve kalitesini artırmak için de kullanılmaktadır. Aynı zamanda meyve kalibresine de etkisi bulunmaktadır.

Kök (Anaç) Çeşitleri

Ülkemizde karpuzların aşılanması için anaç olarak kullanılan iki ana bitki türü, şişe kabak (Lagenaria siceraria) ve türler arası kış kabağı melezleridir (Cucurbita maxima x Cucurbita moschata).

Şişe kabak anaçları;

• Fusarium solgunluğuna ve çökme toleransına karşı direnç sağlar.
• Kök büyümesi, genellikle türler arası hibrit anaçların büyümesi kadar kuvvetli olmamakla birlikte, daha erken olgunlaşırlar.
• Aşılama genellikle çiçeklenme veya meyve kalitesini etkilemez.
• Aşırı soğuk havalara hassasiyet gösterirler.
• Karpuz boylarını çok etkilemezler ve tadı düz karpuza en yakın anaçtır.

Ülkemizde yoğun olarak kullanılan diğer bir tür de kışlık kabak melezidir yani Maxima Moschata dediğimiz yeni tür.

• Kış kabağı melezleri
• Fusarium solgunluğuna karşı direnç sağlar.
• Kök büyümesi kuvvetlidir, bu da uygun şekilde yönetilmezse çiçeklenmede gecikmelere neden olabilir.
• Hibrit anaçlara aşılanan bitkilerden elde edilen meyveler bazen daha düşük şeker içeriğine ve kötü tatlara sahiptir, ancak bu, uygun gübreleme ve sulama yoluyla düzeltilebilir.
• Karpuz aşılamasnda kullanılan hibrit anaç çeşitleri arasında; RS 841, Strong Tosa, Carnivor, TZ 148 ve nun 9075 gibi ticari çeşitler bulunur.

Hastalık Yönetimi

Bir toprak fümigantı olarak metil bromürün aşamalı olarak kaldırılmasıyla birlikte, karpuzun topraktan bulaşan hastalıklarının yönetimi daha zor hale gelmiştir. Aşılama, uygulanabilir bir yönetim seçeneği olabilir. Araştırmalar, aşılamanın, mantarlar, bakteriler ve nematodların neden olduğu 10’dan fazla farklı toprak kaynaklı karpuz hastalığının kontrolüne yardımcı olabileceğini göstermiştir. Bazı anaçlar yaprak hastalıklarına da direnç sağlayabilir.

Fusarium solgunluğuna karşı direnç, aşılı karpuz kullanmanın ana nedenlerinden biridir. Karpuz pazarı, tohumlu, diploid türlerden çekirdeksiz, triploid türlere kaymaya ve çoğu triploid çeşit, Fusarium solgun mantarının dört ırkının hepsine duyarlıdır. Şişe kabak ve C. moschata x C. maxima melezleri Fusarium solgunluğu hastalığının tüm ırklarına direnç sağlar.

Bu anaçlara aşılamanın, Fusarium solgunluğunu kontrol etmede fümigasyon kadar etkili olduğu gösterilmiştir. Bir çalışma, aşılanmamış, hassas karpuzların, Fusarium istilasına uğramış bir topraktaki bitkilerin % 52’sinden fazlasında semptomlar geliştirdiğini, şişe kabak veya melez kabak anaçlarına aşılanan aynı karpuz çeşidinin, solgunluk semptomları gösteren bitkilerin % 6’sından daha azına sahip olduğunu buldu.

Tabi ki sebze fidelerini bahsi geçen anaçlara aşılamanın belirli bir maliyeti bulunmaktadır. Bu çalışmada aşılı fidanların ekstra maliyeti meyve üretimindeki artıştan fazlasıyla karşılanmıştır.

Aşılama, Phytophthora kökü ve taç çürümesi ve Verticillium solgunluğu dahil olmak üzere diğer toprak kaynaklı hastalıkların yönetiminde de yardımcı olabilir. Şimdiye kadar değerlendirilen anaçlardan hiçbiri Phytophthora’ya dirençli olarak tespit edilmezken, bazıları aşısız ticari karpuzlara göre daha toleranslıdır. Aynısı Verticillium solgunluğu için de geçerlidir, bazı anaçlar aşılanmamış karpuz bitkilerinden daha az hassastır. Aşılanmış bitkiler de bazı viral hastalıklara karşı tolerans artışı gösterebilir.

Çevresel tolerans

Şişe kabak ve kışlık kabak melez anaçlara aşılanan karpuz, daha düşük sıcaklıklarda besinleri emmede daha iyi olduklarından, kısmen soğuk koşulları tolere edebilir. Sonuç olarak, aşılı karpuz bitkileri büyüme mevsiminde daha erken ekilebilir.

Aşılı olmayan ve kabak aşılı bitkilere kıyasla kuraklığa direnci daha azdır. Tuza dayanıklı anaç kullanımının daha iyi bitki canlılığı, daha yüksek verim ve gelişmiş meyve kalitesi sağladığı görülmüştür. Tuzlu topraklarda yetişen kendi kendine aşılanmış kontrol bitkileri ile karşılaştırıldığında.

Bazı anaçların daha güçlü kök büyümesi, nitrojen, magnezyum, fosfor, demir ve kalsiyum gibi toprak besinlerinin emilimini artırır. Daha yüksek besin seviyeleri, özellikle kışın seralarda olduğu gibi optimumun altındaki ışık koşullarında fotosentez oranını artırmaya yardımcı olur. Aşılanmış bitkiler ayrıca daha yüksek seviyelerde nitrojen kullanım etkinliği göstererek azotlu gübreleme ihtiyacını azaltabilir. bu sayede verimde çok ciddi artışlar karşımıza çıkar.

Verim ve Kalite

Daha güçlü kök sistemleri, artan besin emilimi ve kullanım verimliliği, stresli koşullara daha yüksek tolerans ve iyileştirilmiş hastalık direnci / toleransı ile aşılanmış bitkiler genellikle daha fazla ve daha büyük meyve üretir. Bazı çalışmalarda, aşılı karpuzlar, dönüm başına daha az bitki olsa bile, aşılanmamış bitkilerden % 30 – % 50 daha verimli olduğu gözlemlenmiştir.

Daha yüksek verim en çok hastalık baskısı ve diğer optimal olmayan koşullar altında fark edilir. Bununla birlikte, bazı anaç / filiz kombinasyonları anaç ve filiz tam olarak aşı uyumlu değilse veya anaçlar yetiştirme koşullarına iyi adapte değilse verim düşüşlerine neden olabilir.

Farklı anaçların Fusarium solgunluğuna direnç ve meyve verimi ve kalitesi üzerindeki etkisini değerlendiren bir çalışma, kabak aşılı bitkilerin aşılı olmayan bitkilere kıyasla daha iyi (toplam ve pazarlanabilir meyve) verdiğini buldu. Kabak aşılı bitkilerdeki meyveler daha kalın kabuklu ve daha yüksek şeker içerikli daha büyük olma eğilimindedir.

Endişeler

Aşılı karpuzla ilgili en önemli sorun, aşılı fidelerin maliyetidir. 2020 yılı ortalama fide fiyatlarına bakarsak; aşılanmamış karpuz fideleri 09 – 1,1 TL arasında bir maliyet çıkarken, aşılı karpuz maliyetleri 2,5 – 2,8 TL arasındadır.. Yetiştiricilerin kendi aşılı fidelerini üretmeleri için özel ekipmanlara, tesislere ve deneyim işçiliğine ihtiyaçları vardır. Bu kadar fiyat farkına rağmen, ek çaba ve masraf genellikle artan verim ve Fusarium solgunluk direnciyle karşılanmaktadır.

Bununla birlikte aşısız karpuz dekara 550 – 700 adet fide dikimi olurken aşılı karpuzda bu rakam 270 – 380 adet arasında olmaktadır.

Diğer bir endişe de anacın meyve kalitesi ve verimi üzerindeki etkisidir. Bazı anaçlarda çiçeklenme bazı koşullarda gecikebilir, bu da meyvenin olgunlaşmasını ve hasadı geciktirir.

Anaçların şeker birikimi ve aroması üzerinde de etkisi olabilir. Bazı durumlarda, aşılanmış bitkilerden elde edilen meyveler daha düşük brix seviyelerine, istenmeyen tatlara, ette renk değişikliğine ve iç doku bozulmasına sahiptir. Yetiştiriciler, aşılı bitki üretiminin geniş alanlarına girmeden önce, belirli anaç filiz kombinasyonlarını kendi özel yetiştirme koşulları altında az sayıda bitki ile test etmelidir.

Bunun yanında Aşılı karpuzun hasadı ile aşılanmamış karpuzun hasat belirtileri birbirinden farklıdır. Aşılanmamış karpuz yeri geldiğinde kırımdan 7 – 10 gün önce tadına bakılsa dahi, brix düşük olsa bile karpuz tadını alabiliriz.

Ama aşılı karpuzun hasadı için tam olgunluk şartı aranmaktadır. Tam olgunluğa ulaşmadan hasat edilen karpuz meyveleri;

• düşük brixli
• pembe – beyaz renkli
• sert meyve etli
• tadı karpuz tadından çok uzak bir meyve olarak karşımıza çıkar.

Halkın çoğunlukla şikayet ettiği en önemli husus bu yukarıda saydığımız hususlardır. Bu dezavantajları aşabilmek için aşılı karpuzun mutlaka ama mutlaka tam olgunlaşmasını beklemek gerekir.

Ama erken hasatla daha fazla gelir elde edeceğini düşünen karpuz tüccarları halkın taleplerini görmezden gelerek karpuz piyasasını her sene yerle bir etmektedir.

Yani lafın özü şu ki;
GÖNÜL RAHATLIĞIYLA  KABAK AŞILI KARPUZ TÜKETEBİLİRSİNİZ…